بیچارگی و تهیدستی از یک طرف، و تراکم ثروت و دارایی از طرف دیگر باعث شده جوامع مختلف بشری دوقطبی شوند؛ قطبی ثروتمند و قطبی مستمند. هر مکتبی برای رفع این معضل شدید اجتماعی چارهای اندیشیده است. اسلام راهحلهایی جامع و کامل به کار گرفته که اگر یک جامعه این راهکارها را به کار بندد، به طور قطع بر این مُعضل فائق آمده، طعم شیرین آن را با رفع فواصل اجتماعی و نزدیک شدن سطح زندگی افراد به هم خواهد چشید. اسلام صلاح کار را در انفاق، تحریم و ممنوعیت رباخواری، وضع مالیاتهای اسلامی و به کارگیری اموری چون وقف و قرضالحسنه دانسته است.
قرآن انفاق را مانند بذری دانسته که هفت خوشه میرویاند که در هر خوشه آن صددانه هست؛ یعنی همانطور که هر دانه بذر بر اثر واقع شدن در زمینِ مناسب به هفتصد دانه تبدیل میشود، مال نیز با انفاق، رشد و فزونی مییابد؛ در حالی که تصور برخی، خلاف این است، ایشان تصور میکند با انفاق چیزی از انفاق کننده کم میشود و بر دیگری افزوده میشود.
به ظاهر با انفاق چیزی از انفاق کننده کم میشود، ولی در حقیقت چنین نیست. قرآن بشارت میدهد که «هرچیزی انفاق کنید، چیزی جانشین میشود». ممکن است مالی که انسان برای خود نگه میدارد، بر اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی از بین رود، ولی مالی که در راه خدا بخشیده، در واقع در محل اَمنی به امانت گذاشته که هیچ عامل طبیعی و غیر طبیعی نمیتواند آن را تهدید کند.
طبق بیان پیامبر اکرم(ص) فرشتهای هر روز ندا میدهد: «خداوندا، به انفاق دهندگان، عوض بده» و فرشتهای نیز ندا میدهد: «خداوندا مال بخیلان را نابود کن».
خداوند به انفاقِ انفاق کننده توجه دارد و از آن (پنهان و آشکار) خبر دارد و به همین دلیل انسانهای آگاه، انفاق را مایه تقرب به خداوند میدانند و با آن به سوی خدا گام بر میدارند؛ چرا که میدانند هر انفاقی که برای خدا باشد، هر چند ناچیز و کوچک، نزد خداوند ثبت میشود.
پیامبر گرامی اسلام(ص) صدقه را از راههای جلب روزی و نزول رزق دانسته است.
صدقه، فقر را از بین میبرد؛ عمر را زیاد میکند؛ مرگ بد را دفع مینماید، حساب قیامت را آسان میکند؛ موجب آبادی و رونق خانه میشود؛ موجب ادای قرض میشود؛ ناراحتیهای روحی را زائل میکند؛ جان انسان را از گزند و آفات و مال او را از تصرف اشرار حفظ میکند؛ قضای الهی را برطرف میکند؛ و از همه مهمتر، پاداش اُخروی دارد.
از روایات چنین فهمیده میشود که بهترین صدقه، انفاق به ارحام و خویشاوندان است؛ چرا که انفاق و صدقه به مستمندانِ بیگانه فقط صدقه است، ولی به مستمندان خویشاوند علاوه بر انفاق، صله رحم نیز میباشد و بیشک چنین انفاقی دو سود دارد: یکی سود و فایده انفاق و دیگری فواید صله رحم. به همین سبب است که پیامبر بزرگوار اسلام فرمودهاند: «در جایی که خویشاوندان محتاج باشند، صدقه به غیر پذیرفته نیست». در واقع این امر اهمیت و اولویت صدقه و انفاق را به خویشاوندان ثابت میکند.
